آموزش تحریرهای آوازی در موسیقی سنتی ایران

سر شناسه: اصول آموزشی تحریرهای آوازی در موسیقی سنتی ایران اثری دیگر از مجموعه آثار نویسنده و شاعر، موسیقی دان، مترجم و هنرمند نامی معاصر شهر و دیارمان بانو آوا رضایی(فتوحی) است. این کتاب در قطع رقعی و تنها در ۳۲ صفحه، همراه با جدول ها و نمودارها در چاپ اول به سال ۱۳۹۰ توسط نشر آیریک تهران در ۱۵۰۰ شماره و همراه با شمارگان ملی، دیوئی و کنگره و شابک منتشر گردیده و طراحی جلد اثر بر عهده سمانه پیش بین بوده و صفحه آرایی این اثر را نگار طاهونی انجام داده است. مؤلف گرامی کتاب خود را به اساتید و پیشکسوتان موسیقی سنتی ایران تقدیم داشته است.
مقدمه: در بخشی از مقدمه ای کتاب می خوانیم: «آموزش و تدریس ردیف آوازی سنتی ایران، مدت هاست سینه به سینه از اساتید بزرگوار به هنر جویان علاقه مند این رشته منتقل گردیده است. ما برآن شدیم تا جهت سهولت بیشتر هنرجویان و اساتید چگونگی روش فراگیری تحریرهای آوازی (چهچهه) و تحریرهای زینتی در موسیقی سنتی ایران، روش ساده و قابل دسترس تری را مدون ساخته در قالب لوح فشرده و کتاب به علاقه مندان ارائه نماییم. متذکر می شوم هنر جویان
می بایست قبل از رفتن به کلاس اساتید جهت یادگیری ردیف آوازی، تمرینات این لوح فشرده را با توجه به کتاب انجام داده تا حنجره خود را آماده سازند. لازم به ذکر است که این تمرینات را روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، آن هم پس از ۵ دقیقه تمرین یک ساعت یا بیشتر استراحت نمایند تا به تارهای صوتی فشار و صدمه وارد نیاید (خصوصاً هنگام تمرین بم خوانی و زیر خوانی) سعی کنید همیشه حنجره خود را مرطوب نگه دارید و از خوردن غذاهای چرب، ترش، نوشابه های گاز دار و غذاهایی که به آن حساسیت دارید تا حد امکان اجتناب نموده و در هوای زیاد سرد و زیاد گرم نخوانید و از آب زیاد سرد و زیاد گرم استفاده نکنید.... ». کتاب همراه با سی دی آموزشی بوده و علاقه مندان به هنر موسیقی خاصه خوانندگی و آواز را به خوبی با شیوه های آواز به ویژه آوازهای سنتی آشنا می سازد. این اثر گرچه کم حجم و کم صفحه است؛ اما پرمحتوا و غنی است و راهگشای خوبی است برای ورود مبتدیان؛ به ویژه کسانی که از هنر و نعمت صدای خوش برخورد دارند و قصد خوانندگی دارند.
سخن پایانی؛آوا رضایی کیست؟
آوا رضایی (فتوحی) مجموعه آثاری در حوزه های گوناگون دارد و علاوه بر شاعری، نویسنده و مترجم قابلی است. فتوحی دستی نیز بر موسیقی و هنرهای زنانه دارد و در گویندگی نیز موفق است. او متولد به سال ۱۳۴۰  و تحصیلاتی در حوزه تربیت بدنی دارد. مادر وی شیرازی و پدرش کازرونی است؛ اما مدت زمان زیادی است که در شیراز ساکن است و چند سالی از عمر خود را در اصفهان و تهران سپری کرده است. ترجمه داستان های کتاب پری افسانه ای از او قابلیت تبدیل شدن به انیمیشن را دارد. وی در حوزه موسیقی نیز سوابق، فعالیت ها و اظهار نظراتی صائب دارد. آثار تألیفی و مقالات یا نوشتارهای وی در نشریات و جرائد گوناگون کشوری و استانی معرفی یا درج شده است. او از جلمه بانوان پرکار و پر مشغله در حوزه های فرهنگی، ادبی و هنری است و این گونه امور را برای سرگرمی و تفنن انجام نمی دهد، بلکه از سر سوز و جوشش و علاقه انجام می دهد و در این مسیر به فکر مال اندوزی نیست؛ چراکه در ورود به عرصه های هنر، ادبیات و فرهنگ ثروت و کسب درآمد و معیشت معنا ندارد. او با شور و علاقه خاص به برپایی مجالس فرهنگی و ادبی و هنری اهتمام می ورزد و همواره مورد عنایت بزرگانی از این عرصه بوده و هست. نقدهایی زیبا بر آثار و سروده های شاعران معاصر همچون ایرج صف شکن و ایرج زبر دست و... دارد. مقالات موسیقایی این بانوی خوش ذوق و قریحه که در عرصه هنر موسیقی است و چاپ مقالات مرتبط با مسائل اجتماعی و از جمله خانواده حقیقتاً خواندنی است. روزنامه های فرهیختگان، کیهان، آفتاب یزد، اطلاعات، تماشا، سبحان، خبر جنوب، عصر مردم، سلمان، طلوع، نیم نگاه و... به درج مقالات و آثار نوشتاری وی می پردازند. به نوعی که وی را باید یکی از فعالان رسانه ای و مطبوعاتی استان نیز دانست. در پایان این معرفی ضمن قدردانی از تلاش های فرهنگی، خدمات اجتماعی و هنری و زحمات وی در عرصه آموزش های گوناگون به بانوان و نوجوانان، توفیقاتشان را در تداوم اقدامات تألیفی و نوشتارهای سودمندشان از درگاه احدیت خواستارم.

عبور خواهم کرد
و زندگی
از قدم هایم سرشارخواهد شد
سبز می خوانم
سبز
و لحظه ها
راهی جز سایه سار شدن
پیدا نمیکنند

I shall pass it

And the Life

Will be cheerful by my steps

I will sing green songs,

Green song

And the moments 

Cast long shadows

-آنیمیسم (Animisme) /جان گرایی. -اسپریتوالیسم (Spiritualisme) /روح گرایی. -استوئیسیسم (Stoïcisme)/تقوا و پرهیزازجذابیتها و علاقه ها ( تحمل و خودداری کردن ). -اکسپرسیونیسم (Expressionisme)/بیانِ آزادانه احساس ها و حالت های درونی. -اگزیستانسیالیسم (Existentialisme) هستی گرایی. -امپرسیونیسم (Impressionnisme) ثبت واقعیت گذرا. -او مانیسم (Humanisme ) تمجید از دوران گذشته و تمایل به شکوفایی کامل انسان. -اونانيمیسم (Unanimisme) در وجود هريک از ما دو نوع افکار و احساسات هست. نخست افکار و احساساتی که ويژه ی خود ما است و ديگري افکار و احساساتی که اجتماع ما و گروه هاي بشري گرداگرد ما به ما تلقين کرده اند. -ایده آلیسم (Idealisme) پندار گرایی، آرمان گرایی. -ایلومینیسم (Illuminisme )جریانی فکری، فلسفی و مذهبی است که شناخت خدا را تنها از طریق الهام بر دل و تماس مستقیم با او امکان پذیر می داند. -اینتیمیسم (Intimisme ) روی ترسیم زندگی درونی قهرمان ِ اثر و روان شناسی او متمرکز شده است. -پانتئیسم (Pantheisme ) مسلکی که بر پایه ی آن خدا در کنار آفریده هایش قرار ندارد، بلکه در درون آن ها است. به عبارت دیگر خدا به همراه آفریده اش وجود را تشکیل می دهد. -پرسونالیسم ( Personnalisme) نظریه ای که به فرد ارزش والایی می دهد. -پوپولیسم ( Populisme) بیان احساس و رفتار مردم عامی بود و به ترسیم فرهنگ عامیانه می پرداخت که در نقطه ی مقابل ادبیات بورژوایی قرار داشت. -پیتیسم (Pietisme ) اتحاد بین فرد و اصول مسیحیت. -اوُلوسیونیسم( Evolutionisme) تحول گرایی. - دادائیسم(Dadaísmo) آزادی و رهایی تمام عیار، مخالفت با هر قرار و قانون و اخلاق و سنت، نوعی ضد هنر و انقلابی برای تغییر و ساختارشکنی در مفاهیم هنری است. -رئالیسم (Realisme) واقع گرایی. -رومانتیسم ( Romantisme ) تخیل گرایی پر احساس. -سمبولیسم (Symbolosme) اثر هنرى باید تا حد ممکن از بیان مستقیم مفاهیم فرار کند و به نمادها و نشانه ها پناه آورد. نمادها و نشانه ها، خواننده را در کشف راز و رمزهاى اثر به حرکت وا می دارد و او را از قالب یک شاگرد حرف گوش کن بیرون مى آورد. -سورئالیسم (Surrealisme) فراواقع گرایی. دیکته کردن فکر بدون وارسی عقل و خارج از هر گونه تقلید هنری و اخلاقی. -فوتوریسم (Futurisme ) آینده گرایی. چشم اندازهای آینده ی دنیای مدرن از قبیل صنعت، تمدن و دیگر جنبش ها را بیان می کند. -فرمالیسم (Formalisme ) شکل گرایی. -فمینیسم ( Feminisme) جنبشی فکری است که بر مبنای مبارزه برای برابری حقوق زن ومرد متمرکز گردیده است. -فوویسم (Fauvisme ) بهره گیری جسورانه و نا متعارف از رنگ های خشن ، پرشور ، غیر واقعی و نامتعارف. -کلاسیسیم (Classicisme) نمونه، سرمشق قراردادن آثار باستانی با بازتابی از مسایل روز به اقتضای زمانه. -کاسمو پو لیتیسم (Cosmopolitisme) مکتب جهان وطنی. -کوبیسم (Cubisme ) حجم گرایی. در ادبیات موجب ترکیب شعر و تصویر گردیده است. -لیبرالیسم (Liberalisme) آزادگرایی، آزاد منشی. -ماتریالیسم (Materialism) ماده‌گرایی فلسفی. -مدرنیسم (modernism) نوگرایی. -میستیسیسم (Mysticisme ) عبارتی که بیانگروحدت درونی بین فرد با خداست و موقعیت کسی که بدنبال رابطه مستقیم الهی است. -ناتورالیسم Naturalism)) طبیعت گرایی. -ناتوريسم (Naturisme) ارزشگزاری، زندگي و طبيعت و عشق و کار و شجاعت در اثار. -نارسیسیسم( Narcissisme) خودشیفتگی. -ناسیونالیسم(Nationalisme ) ملی گرایی. -نئولوژیسم( Neologisme) اختراع کلمات جدید یاساختن معنی جدید برای یک واژه را گویند. -نیهیلیسم (Nihilisme)پوچ گرایی. -وریسم (verisme)واقع‌گرایی محض. و مکاتب دیگری نظیر: مکتب واقع گرایی اجتماعی (رئالیسم سوسیالیستی)/ مکتب نو کلاسیک /مکتب گورستان /مکتب غرقه در اشک/مکتب تشنجی/مکتب (رمان نو) / مکتب پارناس (Parnasse)/مکتب باروک (Baroque).

برهنه

بگو برهنه به خاکم کنند

سراپا برهنه

بدانگونه که عشق را نماز می‌بریم....

 مرگ.زندگی.چاپ.روزنامه.

شعر شاملو

تقابل مرگ و زندگی و هم‌نشيني آن‌ها در يك بستر، نكته‌ای است كه شاملو در شعرش به 
مخاطب نشان می‌دهد و معتقد است مرگ حضوری دارد به قاطعيت زندگی! زيستن موقعی ارزشمند است كه دركنارش مفهوم عميقي به نام مرگ بازی مي‌كند. ستايش زندگی درواقع ستايش مرگ بايسته است چرا كه در مرگ هم زندگی است. زندگی گاهی با مرگ معنی مي‌شود بهتر است بگوييم زندگی همواره معنايش را از مرگ مي‌گيرد و مرگ نيز اعتبارش را مديون زندگی است.
از اين‌حيث شعر شاملو، شعري تأثيرگذار و قابل‌لمس است كه گاه دچار نوسان نيز مي‌شود. سرودن در فضايي با مشخصات اجتماعي كه همراه با لحني حماسي است، گاه شاعر را به ورطه‌ي شعار می‌كشاند كه شاملو نيز از اين قاعده مستثنا نيست. گاه فضاي ‍ژورناليستي با لحن پيامبرگونه‌اش دست به يكي مي‌كنند تا او شعرهايي مرتكب شود كه بيشتر به درد چاپ در روزنامه مي‌خورند:
ياران من بياييد
با دردهايتان
و بار دردتان را
در زخم قلب من بتكانيد
من زنده‌ام به رنج
مي‌سوزدم چراغ تن از درد
اين‌گونه شعرها يعني شعرهايي كه قبل‌از شعر بودن بيانه‌اند بيشتر به‌كار احزاب سياسي آن دوران مي‌آيد كـه در ميتينگ‌هايشان دستـه‌جمعي آن‌را زمزمه كنند! انگاربعضي از شعرهاي شاملو به سفارش نوشته شده‌اند. شعرهايی مانند دوشبح آواز شبانه براي كوچه ها،‌ شبانه‌ي 4 وحتي سطرها يا بندهايي از جاي‌جاي شعر او مي‌توان براي تأييد اين‌موضوع بيان‌كرد كه هيچ‌كدام از اين شعرها چيزي به شاعرانگي شاملو اضافه نمي‌كند و فاصله‌ي زيادي با شعرهاي درخشان او دارند.
در دهه‌ي سي، چهل و پنجاه نوعي از شعر سياسي رواج داشت كه مخاطب سیاسی پيشنهاد شعر مي‌داد. يعني ذائقه‌ي رايج، شاعران را بـه توليد نوعي شعر وامي‌داشت كه بيشتر وام‌دار اتفاقات و رخدادهاي پيراموني بود كه شاعر به نحوي آن را درشعر بازتاب مي‌داد و درسطح نازلی از شعر باقی می‌ماند. شاملو در شعرهاي شعارگونه‌ي خود، داناي كل نيز هست:
سه نويد، سه برادري
بر فراز مون واله ري ین واژگون گرديد
وآن هرسه
من بودم
سيزده قزباني سيزده هركول
بر درگاه معبود يونان خاكستر شد
وآن هرسه
من بودم
////
من درد بوده‌ام همه
من درد بوده‌ام
گفتي پوست واره‌اي استوار به دردي
////
اسم اعظم
آن‌چنان‌كه حافظ گفت
وكلام آخر
آن‌چنان كه من مي‌گويم
////
و نمونه‌هاي ديگري كه مي‌توان در شعر شاملو به آن‌ها اشاره‌كرد. اظهار دردمندي و رنجوري و نوعي مظلوم نمايي شعرها را از شعريت دور مي‌كند و در ساحتي ديگر اداي كلام از منظري بالا او را در كرسي ديگري مي‌نشاند كه نامش شعر روزنامه‌اي است. دراين نيم قرن اخير كمتركسي به شاعرانگي شاملو شك كرده است. او شاعري است كه روابط كلمات و تنانگي زبان را به‌خوبي مي‌شناسد و مي‌داند كه شعر در ذات شعريت خود است كه ماندگار مي‌شود اما او هم مانند هر شاعري قبل‌از آن‌كه شاعر باشد، انسان است و انسان نيز درسير شاعرانه‌ي خود، گاه تن به رفتارهايي مي‌دهد كه بيشتر به‌درد حاشيه‌هاي شعر مي‌خورد.
شعر شاملو وقتی از شعار فاصله می گیرد شعر انسان دردمند است كه داراي تاريخ است و به زبان ديگر، انسان تاريخي بخشي از شمايل خود را در شعر شاملو مي‌يابد. انساني كه با تعهد زندگي مي‌كند و درچهره‌اش زخم‌هاي فراواني است. رگ و ريشه‌ي تعهد به ضمير ناخودآگاه انسان ايراني بر مي‌گردد كه درطول تاريخ همواره معترض بوده اما كمتر به خواسته‌ي خود رسيده است. تحليل رواني اعتراض در انسان ايراني ابعاد ناشناخته‌اي دارد و هم‌چون كلاف سردرگمي است كه انگار ابتدا و انتهايش به هم وصل شده است.
سير اعتراض در انسان ايراني اغلب ماهيتي ايدئولوژيك داشته كه درشكل موفق خود منجربه تبديل قدرت از استبدادي به استبداد ديگر شده‌است و تنها در انقلاب مشروطه بود كه اين اعتراض فرايندي با تعاريف جديد پيدا كرد و مفاهيمي چون آزادي و وطن به دايره‌ي واژگاني اين اعتراض اضافه شد و اتفاقاً همين مفاهيم که وام‌دار نگرش غربي بود، شكل و سير اعتراض را تغیير داد و اگرچه انقلاب مشروطه به‌لحاظ سياسي راه به‌جايي نبرد، اما ازنظر فرهنگي تغييري اساسي در نگرش انسان ايراني ايجاد كرد كه نمونه‌اش را در شعر معاصر مي‌توان مشاهده كرد.

از کتاب بوطیقای شب(خوانشی باز بر شعر معاصر)، منتظر مجور